Điều tra, đánh giá hiện trạng cây thảo quả

Sáng 8/3, Sở Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn tổ chức Hội nghị Báo cáo kết quả và bàn giao tài liệu về hoạt động điều tra, đánh giá hiện trạng cây thảo quả trên địa bàn tỉnh.

Quang cảnh hội nghị.

Tính đến nay, diện tích cây thảo quả trên địa bàn tỉnh vào khoảng 16.154 ha, được trồng tập trung ở khu vực thuộc dãy Hoàng Liên Sơn, trong rừng tự nhiên, rừng phòng hộ và rừng đặc dụng. Số hộ tham gia trồng thảo quả là 16.624 (tương đương 16% số hộ nông thôn).
Từ năm 2013 – 2015, tỉnh đã thành lập được 38 tổ, nhóm nông dân trồng cây thảo quả tham gia Dự án “Thúc đẩy ngành gia vị nhằm xóa đói, giảm nghèo tại cộng đồng các dân tộc thiểu số Việt Nam”. Năng suất thảo quả bình quân năm 2013 là 73,1 kg quả khô/ha; năm 2014 là 50,1kg quả khô/ha (do ảnh hưởng bởi tuyết rơi). Thu nhập từ cây thảo quả chưa cao, song ổn định, bình quân 80,6 triệu đồng/hộ/năm.
Tuy nhiên, vẫn còn nhiều hạn chế trong việc trồng cây thảo quả. Cụ thể, hiện nay không còn khả năng mở rộng diện tích thảo quả trong rừng tự nhiên nếu vẫn sử dụng giống thảo quả hiện tại; vẫn còn nhiều hộ dân canh tác theo kinh nghiệm truyền thống, ảnh hưởng đến năng suất thảo quả và hệ sinh thái rừng…
Tại hội nghị, các đại biểu tham gia các ý kiến về giải pháp khắc phục hậu quả của băng, tuyết ảnh hưởng đến thảo quả vừa qua; xây dựng kế hoạch, phương hướng, nhiệm vụ thời gian tới.

Tiếp đó, đã diễn ra lễ bàn giao tài liệu: Bản đồ, bảng biểu, phiếu điều tra thảo quả cho các huyện (ảnh trên).

Nguồn: http://baolaocai.vn/

Vương quốc thảo quả Lào Cai

Từ lâu tỉnh miền núi Lào Cai được mệnh danh là “Vương quốc thảo quả” bởi nơi đây trồng loài cây dược liệu quý này nhiều nhất vùng núi Tây Bắc và cả nước.
Quả cây thảo quả là loại dược liệu quý phục vụ sản xuất thuốc chữa bệnh , đồng thời là nguyên liệu chế biến ra nhiều loại gia vị quý mà dân châu Á rất ưa thích.
Đặc biệt cây thảo quả chỉ trồng được và cho thu hoạch quả ổn định ở dưới tán cây rừng trên độ cao hơn 1.000 mét so với mặt nước biển.

Cây thảo quả trồng dưới tán rừng  tự nhiên ở các huyện Bát Xát, Sa Pa, Văn Bàn ...  trên độ cao từ 1.000 mét trở lên so với mặt biển.

Sau khi thu hoạch xong lúa mùa bà con vùng cao Lào Cai bước vào vụ thu hoạch quả thảo quả.

Thảo quả được sấy khô ngay tại rừng để vận chuyển về nhà hoặc đưa đi tiêu thụ thuận lợi hơn là đưa thảo quả tươi về nhà chế biến.

Bà con dân tộc Dao đỏ ở xã Dền Sáng, huyện Bát Xát ( Lào Cai) lên rừng thu hoạch thảo quả

Kiểm tra thảo quả sau khi sấy khô

Vận chuyển thảo quả đã sấy khô từ trên rừng đưa về gia đình bảo quản hoặc đưa đi thẳng tới nơi mua gom xuất khẩu.

Tư thương đến tận các gia đình trồng thảo quả để mua từ khi mới ra hoa hoặc đón đường thu mua thảo quả ngay tại cửa rung.

Lào Cai hiện nay có hơn 8.000 héc ta cây thảo quả trồng dưới tán rừng già , chủ yếu là rừng Hoàng Liên tập trung ở các huyện Sa Pa, Bát Xát, Văn Bàn. Trong số đó có 7.300 héc ta đang cho thu hoạch và hàng năm xuất bán ra thị trường hơn 1.000 tấn thảo quả khô mang về cho bà con nông dân vùng cao Lào Cai hàng trăm tỷ đồng.
Nhiều hộ nông dân vùng cao Lào Cai đã thoát cảnh đói nghèo từ trồng cây thảo quả dưới tán rừng và không ít gia đình người dân tộc Mông, Dao, Hà Nhì ... mỗi năm thu hàng trăm triệu đồng tới hàng tỷ đồng từ thảo quả.
Mấy năm gần đây Trung tâm khuyến nông tỉnh Lào Cai phối hợp với các huyện có nhiều diện tích thảo quả phổ biến kinh nghiệm thu hoạch thảo quả già và phương pháp sấy khô mới nên đã góp phần tăng thêm từ 15 – 20 % sản lượng so với thu hoạch quả còn non cùng với kiểu sấy cũ tốn củi nhiều hơn.

Nguồn: http://baotainguyenmoitruong.vn/

Mùa thảo quả chín rực ở Lào Cai

Từ đầu tháng 9 âm lịch tới nay, bà con các dân tộc Dao, Mông, Hà Nhì của vùng núi cao tỉnh Lào Cai lại nô nức vào rừng thu hái vụ thảo quả mới.
Thảo quả không chỉ là cây thuốc quý mà còn để chế biến các loại gia vị độc đáo không thể thiếu trong chế biến món ăn của người Á Đông.
Điểm đặc biệt của cây thảo quả là chỉ phát triển bình thường và cho ra quả nếu được trồng dưới những tán cây lớn trong rừng nguyên sinh ở một số huyện vùng cao của tỉnh Lào Cai, Lai Châu, Hà Giang, Yên Bái, Sơn La.
Hiện nay tỉnh Lào Cai có khoảng 8.000 héc ta thảo quả (lớn nhất cả vùng Tây Bắc), năng suất bình quân 250 kg quả khô/héc ta, giá bán tại nhà là 65.000 đồng/kg quả khô, còn đưa sang thị trường Hà Khẩu (tỉnh Vân Nam, Trung Quốc) có giá bán trên dưới 120.000 đồng/kg (có năm lên hơn 240.000/kg).
Thảo quả nguồn thu lớn và quan trọng của một số xã và nhiều gia đình ở vùng cao tỉnh Lào Cai.
Không ít gia đình đã thoát nghèo và trở thành triệu phú, tỷ phú từ trồng thảo quả trong rừng nguyên sinh. Có lẽ vì vậy, cây rừng tự nhiên trong những nương thảo quả luôn được người dân tự nguyện bảo vệ nghiêm ngặt từ đời này sang đời khác.

Thảo quả tươi vừa được cắt dưới gốc cây

Tháng 9-10 âm lịch hàng năm là mùa thu hái thảo quả chín

Gia đình chị Lý Tảo Mẩy ở thôn Ngải Chồ, xã Dền Sáng, huyện Bát Xát chọn thảo quả để sấy khô

Chùm thảo quả sấy khô đạt loại A giá bán 67.000 nghìn đồng/kg ngay tại nhà

Ông Tẩn Phu Seo, người thôn Trung Chải, xã Dền Sáng (Bát Xát) kiểm tra thảo quả sau khi sấy khô

Một điểm thu mua thảo quả ở xã Sảng Ma Sáo (Bát Xát) sáng ngày 25/10 với giá bán 65.000 đồng/kg

Những nương Thảo quả dưới tán rừng già cao 1.600 mét ở khu vực Ý Tý, huyện Bát Xát, tỉnh Lào Cai

Thảo quả: loại thảo dược vừa ngon miệng vừa tốt cho sức khỏe

Thảo quả không những tạo hương vị cho nhiều món ăn mà nó còn rất có lợi cho sức khỏe của bạn. Tuy nhiên, loại thảo dược này cũng có tác dụng phụ khi dùng.

Thảo quả là một loại thảo dược được sử dụng rộng rãi trong nhiều món ăn. Nhờ đặc tính vừa thơm, vừa ngọt lại cay, thảo quả được coi là "nữ hoàng" của các loại gia vị.

Trên thị trường có hai loại thảo quả là thảo quả màu xanh lá cây và màu đen. Vỏ của 2 loại đều có 3 mặt, bên trong chứa các hạt nhỏ. Thông thường, loại hạt này được sử dụng làm phụ gia trong đồ uống như trà và cà phê vì nó có hương vị độc đáo và thơm ngon.

Giá trị dinh dưỡng của thảo quả

Khi nói đến các chất dinh dưỡng của thảo quả, các chuyên gia sức khỏe đều thừa nhận trong loại thảo dược này có hàm lượng các chất sau rất phong phú: Carbohydrate; protein; chất xơ; các vitamin như vitamin C, niacin, pyridoxine, riboflavin và thiamin; khoáng chất như phốt pho, đồng, sắt, canxi, magiê, mangan và kẽm; tinh dầu (dầu dễ bay hơi)...

Thảo quả rất giàu giá trị dinh dưỡng. Ảnh minh họa

Lợi ích sức khỏe của thảo quả

Ngoài tác dụng làm cho các món ăn thêm ngon, thảo quả còn có những lợi ích sức khỏe sau đây.

- Tốt cho tim: Thảo quả là một nguồn cung cấp khoáng chất như kali, canxi và magiê... rất phong phú. 100g thảo quả có chứa tới 1119mg kali. Kali là một thành phần quan trọng của tế bào và chất dịch cơ thể giúp kiểm soát nhịp tim và huyết áp.

- Bổ máu: Thảo quả cũng là một nguồn tuyệt vời của sắt. 100g thảo quả có chứa 13,97mg sắt (tương đương 175% lượng sắt bạn cần mỗi ngày). Sắt là chất cần thiết trong việc hình thành tế bào máu và sự trao đổi chất của các tế bào. Kết hợp với các dưỡng chất khác như kali, magiê... thảo quả được coi là chất góp phần sản xuất các tế bào máu đỏ.

- Phòng chống ung thư: Một nghiên cứu của Viện Ung thư Quốc gia Chittaranjan ở Ấn Độ cho thấy uống nước pha từ thảo quả có tác dụng ức chế sự tăng trưởng, thậm chí tiêu diệt các tế các tế bào gây ung thư, đặc biệt là ung thư ruột kết. Nghiên cứu này được thực hiện trên chuột bạch Thụy Sĩ, tuy nhiên, các kết quả được khuyến khích để nghiên cứu sâu hơn với các thử nghiệm lâm sàng liên quan đến con người.

- Làm giảm huyết áp: Một nghiên cứu được thực hiện bởi Trung tâm Nghiên cứu thuốc tại trường Cao đẳng Y tế RNT ở Ấn Độ cho thấy rằng thảo quả có tác dụng ngăn ngừa huyết áp cao. Uống 3g thảo quả mỗi ngày trong 12 tuần làm giảm đáng kể huyết áp tâm thu, tâm trương và huyết áp trung bình. Các kết quả của nghiên cứu này được khuyến khích cho việc sử dụng thảo quả để giảm yếu tố nguy cơ bệnh tim mạch.

- Ngăn ngừa đông máu: Một nghiên cứu được thực hiện bởi WJ Suneetha cho Cục Hóa sinh và dinh dưỡng tại Viện nghiên cứu Công nghệ Thực phẩm Trung ương Ấn Độ cho thấy thảo quả có chứa một số thành phần bảo vệ và ngăn chặn các máu vón cục và nguy cơ hình thành cục máu đông. Thảo quả có tác dụng này là bởi vì nó có thể chống lại sự kết tập tiểu cầu, mà kết tập tiểu cầu lại chính lại là nguyên nhân dẫn đến sự hình thành cục máu đông.

- Lợi tiểu: Một nghiên cứu được thực hiện bởi AH Gilani cho Bộ Khoa học sinh học và y sinh tại Đại học Aga Khan ở Pakistan xác nhận rằng, thảo quả thúc đẩy việc đi tiểu, tăng lượng nước tiểu từ thận để loại bỏ các chất dư thừa và độc tố ra khỏi cơ thể. Nghiên cứu này được thực hiện trên chuột thí nghiệm, tuy nhiên, kết quả rất đáng khích lệ cho các nghiên cứu thử nghiệm lâm sàng liên quan đến con người.

- Giảm sự đầy hơi: Thảo quả có tác dụng làm giảm nước và không khí trong cơ thể, từ đó giúp giảm tình trạng đầy hơi, trướng bụng. Ăn tỏi, hành tây là một nguyên nhân có thể làm tăng lượng không khí và nước trong cơ thể và làm cho bạn khó chịu ở bụng. Để giảm tình trạng này, bạn nên ăn cùng với thảo quả.

- Tránh được tình trạng ợ nóng: Loại thảo dược này kích thích việc sản xuất mật và làm giảm lượng axit tiết ra trong dạ dày. Từ đó, nó có tác dụng chống lại nguy cơ bị ợ nóng.

Thảo quả: loại thảo dược vừa ngon miệng vừa tốt cho sức khỏe 2

Thảo quả có nhiều lợi ích với sức khỏe. Ảnh minh họa

Ngoài ra, thảo quả còn có một số tác dụng khác như:

- Giảm lượng caffeine trong cơ thể
- Làm giảm sự co thắt dạ dày
- Làm mát cho cơ thể
- Giảm bớt đau bụng ở trẻ em
- Làm dịu sự đau họng
- Giảm đau dây thần kinh
- Điều trị nhiễm trùng đường hô hấp do dị ứng như ho, cảm lạnh, viêm phế quản và hen suyễn...

Lưu ý khi dùng thảo quả:

Nhìn chung, thảo quả an toàn cho hầu hết mọi người. Tuy nhiên, phụ nữ mang thai và cho con bú không nên dùng quá nhiều loại thảo dược này.

Hạt thảo quả có thể gây ra đau bụng (đau co thắt) nếu được tiêu thụ nhiều. Vì vậy, bệnh nhân có sỏi ở túi mật nên tránh dùng thảo dược này hoặc nên tham khảo tư vấn của bác sĩ trước khi dùng.

Một vài tác dụng phụ khác mà bạn có thể gặp khi dùng thảo quả bao gồm: khó thở, tức ngực, phát ban hoặc sưng da... Nếu thấy có các dấu hiệu này, bạn nên đi khám càng sớm càng tốt.

Giao rừng trồng thảo quả - bài học ở xã Nấm Dẩn

Dừng chân bất kỳ chỗ nào trên Tỉnh lộ 178 chạy qua lưng Đèo Gió, ai cũng có chung cảm nhận: Mát mẻ, thiên nhiên hùng vĩ. Chỉ cần bước chân vào rừng vài trăm mét sẽ thấy bạt ngàn rừng, bạt ngàn thảo quả xanh tốt, quả non đắp đầy gốc cây trải rộng trong đại ngàn rừng xanh.

Thảo quả trải rộng trong rừng nguyên sinh Đèo Gió rất sai quả.

           

Chương trình phát triển cây thảo quả từ năm 2002 do xã Nấm Dẩn (Xín Mần) đề xuất. Huyện Xín Mần đã dựa vào nguồn vốn tài trợ của Dự án DPPR, giai đoạn I đưa vào hỗ trợ đồng bào cây giống. Giải pháp được đưa ra: Phải giữ cho được diện tích rừng Đèo Gió với 1.750 ha thuộc vùng lõi rừng đầu nguồn. Biện pháp giao đất, giao rừng được áp dụng cấp thôn. Có nghĩa, cả thôn có bao nhiêu hộ, thì cùng nhau tham gia nhận rừng, nhận đất để bảo vệ và cùng trồng cây thảo quả ngay dưới tán rừng. Biện pháp này đưa ra đã nhận được rất nhiều ý kiến trái chiều cho rằng: Giao đất, giao rừng cho cả làng liệu có rơi vào tình trạng... “cha chung...”? Điều suy nghĩ “ trái chiều” ấy rồi cũng được giải tỏa bằng ý thức cộng đồng đã in sâu thành nét văn hóa trong đời sống làng bản khi nó được khơi dậy tình đoàn kết.

Anh Ly Chỉn Dùng, Phó Chủ tịch UBND xã Nấm Dẩn cho biết: Ngày xưa, khi săn bắt được con thú rừng dù to, dù nhỏ đều mổ chia cả bản cùng ăn. Việc làm nhà ai đó, cả bản xúm lại... đó là tính cộng đồng. Khi trồng cây thảo quả, giao đất, giao rừng cho cấp thôn, tổ, nhóm hộ gia đình, Đảng ủy, chính quyền, đã chụm lại bàn và làm theo tinh thần đó. Phải làm cho chặt, cho công bằng, mới lấy được lòng dân đồng thuận. Công việc giao đất, giao rừng được tiến hành bằng các cam kết chính quyền và nhân dân. Thực hiện khoanh từng vùng rừng, đếm từng gốc cây, lập biên bản cam kết trước khi giao đất, giao rừng. Đồng thời, tổ chức kiểm tra chéo để nhân dân tự giám sát nhau thực hiện cho tốt. Thực hiện gieo ươm giống tại chỗ ngay trong rừng cho thuận tiện và tranh thủ được thời gian nhàn dỗi, đồng bào tự trồng, tự cắt công trông coi, chăm sóc cây, bảo vệ rừng. Trải qua quá trình vừa trồng thảo quả, vừa bảo vệ rừng, hiệu quả kinh tế từ việc lồng ghép trên đã mang lại giá trị bất ngờ: Không hề mất đi một cây rừng nào bị chặt, hoặc bị đốn ngã do tác động của con người gây ra trong hàng chục năm nay; giá trị thu nhập của người trồng thảo quả được nâng lên. Đến năm 2013, xã Nấm Dẩn đã thu được gần 22 tấn quả thảo quả. Giá bán bình quân năm 2013 là 40.000 đ/kg quả tươi. Đồng bào trong xã thu về gần 900 triệu đồng. Năm nay, dù ảnh hưởng sương muối, nhưng phần lớn diện tích thảo quả vẫn ra hoa, kết trái. Theo đánh giá của bà con, ước thu từ thảo quả năm 2014 khoảng 24 tấn. Ngay hiện tại, đã có rất nhiều khách hàng tìm đến muốn đặt tiền trước để mua thảo quả, nhưng đồng bào chưa ai đồng ý. Thật là một tín hiệu vui.

“Mục sở thị” cùng lãnh đạo xã lên Đèo Gió để thấy trong đại ngàn xanh tươi ẩm ướt ấy, rất nhiều “tiền” đang nằm đầy gốc thảo quả trải dài theo màu xanh bất tận của rừng Đèo Gió. Chủ tịch UBND xã Nấm Dẩn, Đào Xuân Hòa vừa đưa tôi đi xem “Tiền rải trong rừng Đèo Gió” vừa cho biết: Xã hiện có 11/12 thôn, với 54 nhóm hộ, bằng 427 hộ gia đình tham gia bảo vệ rừng, trồng thảo quả. Hiện tại, đã có 662,4/800 ha thảo quả được trồng qua các năm theo quy hoạch đến hết năm 2015. Diện tích thảo quả đang cho thu hoạch trên 270 ha. Mục tiêu đến hết năm 2015, toàn xã sẽ trồng đạt khoảng 900 đến 1.000/1.750 ha, chiếm gần nửa diện tích rừng cần bảo vệ ở Đèo Gió bằng cây thảo quả dưới tán rừng. Thực tế, càng đi sâu vào rừng, càng thấy diện tích cây thảo quả rộng mãi ra. Bên cạnh dọc, ngang cây cho quả, còn rất nhiều vạt thảo quả mới trồng đang bám đất vươn theo ngàn cây. Những vườn ươm giống thảo quả tại chỗ, các lớp cây non, đua chen nhau mọc. Phía trên cao là các loài cây cổ thụ, cây thân thảo, thân mộc đua nhau sinh sôi và cùng chung sống hài hòa. Dưới tán cây rừng là thảo quả, là các loại côn trùng sống cộng sinh dựa vào nhau cùng tồn tại. Dưới nữa là nước, là những lớp mùn dày, tạo thành các lớp thực bì giàu có giúp cho các loài cây, con trong rừng phát triển. Các nhà khoa học lâm sinh khẳng định: Rừng nguyên sinh là rừng giàu có nhất bởi nó mang trong đó sự đa dạng sinh học về các nguồn gen động, thực vật. Điều đó đã tạo cho rừng tự cân bằng sinh thái và phát triển bền vững. Anh Đào Xuân Hòa cho biết thêm: Gắn bó 16 năm tại Nấm Dẩn, vài năm nay mới tìm ra lối đi vững chắc từ rừng. Trong đó là giao đất, giao rừng cho đồng bào giữ rừng, trồng thảo quả. Lợi ích “kép” đó đến nay đã rõ. Điểm thứ hai, anh tâm huyết đó là giao đất, giao rừng và tận dụng đất ven rừng, ven đồi, để trồng cỏ, phát triển chăn nuôi đại gia súc: Trâu, bò, dê... Cả 2 hướng, 2 cách làm trên sẽ được đánh giá tổng kết, đưa ra bài học thực tiễn cho Nấm Dẩn nói riêng, cho các xã khác nói chung, để phát triển sản xuất trong thời gian tới. Khẳng định: Đi theo 2 cách đó, sẽ là bài học để phát triển sản xuất bền vững. Đồng thời, phải xem đây là một trong các giải pháp thích ứng chống biến đổi khí hậu khắc nghiệt hiện nay để thay đổi cách làm nông nghiệp, tạo ra giá trị kinh tế cao.

Hãy đến Nấm Dẩn, hãy vào rừng Đèo Gió một lần. Bài học từ thực tiễn sẽ cho chúng ta lời giải thỏa đáng.

Nguồn: http://www.baohagiang.vn/

Thu hái và bảo quản

5.1. Kỹ thuật thu hái quả
- Thời gian thu hoạch chính vào tháng 8 đến tháng 10, khi quả chín, vỏ quả chuyển từ màu vàng sang màu đỏ thẫm.
- Dùng dao sắc, cắt lấy chùm quả, sau đó tách quả.

5.2. Sơ chế và bảo quản quả
5.2.1. Sơ chế quả
Có thể sơ chế bằng các cách sau:
+ Sơ chế bằng sấy khô: quả tươi được đặt lên giàn sấy thành một lớp dầy từ 5 - 10 cm. Đốt lửa dưới lò, ngọn lửa luôn được duy trì và kiểm soát không để bị cháy giàn sấy. Đảo quả 5 - 7 lần/ngày. Sau 36 - 48 giờ ( khi quả khô khoảng 50%) phủ lá cây thảo quả lên . Thời gian sấy trung bình khoảng 72 giờ.
+ Sơ chế bằng phơi nắng: quả tươi được rải trên sàn phơi, hàng ngày, đảo quả 3 - 5 lần. Thời gian phơi tuỳ thuộc vào thời tiết.
+ Sơ chế bằng ngâm trong nước sôi: quả tươi cho vào nước sôi 2 - 3 phút rồi vớt ra, rải đều cho ráo vỏ và đem phơi hoặc sấy khô.

5.2.2. Bảo quản thảo quả
Quả khô, để nguội cho vào túi ni long buộc chặt để trên gác bếp hoặc sàn nhà nơi khô ráo, tránh ẩm ướt. Thỉnh thoảng phải kiểm tra, nếu phát hiện thảo quả bị ẩm phải mang phơi hoặc sấy ngay.